بیت کوین به‌عنوان پادشاه ارزهای دیجیتال مسیر رشد و پیشرفت بسیار خیره‌کننده‌ای را از ابتدا تا به امروز طی کرده است. بسیاری از کارشناسان بازارهای مالی در ابتدا قادر به ارائه تحلیلی در خصوص تصویر امروز بیت کوین در دنیا نبودند. مسئله پیشرفت بیت کوین صرفاً از جنبه افزایش قیمت قابل مطرح نیست؛ بلکه فراگیر شدن خیلی سریع بازار ارزهای دیجیتال به‌واسطه بیت کوین در بسیاری از کشورهای دنیا به‌عنوان یک مسئله مهم‌تر به شمار می‌رود.
چراکه اعتماد عمومی نسبت به بازارهای مالی معمولاً دیر جلب می‌شود؛ اما بیت کوین خیلی زود سهم قابل توجهی از گردش مالی در بازارهای مالی را به اختصاص داد. ساتوشی ناکاموتو تدابیر مناسبی برای حفظ ارزش بیت کوین در بازار اندیشیده بود. یکی از این تدابیر پدیده هاوینگ بیت کوین است. اما هاوینگ بیت کوین چیست و چگونه روی بازار اثرگذار است؟
همه کسانی که در بازارهای مالی فعالیت می‌کنند، می‌دانند که عرضه و تقاضا به‌عنوان یک فاکتور بسیار اساسی در تعیین قیمت‌ها به شمار می‌رود. ناکاموتو (مخترع بیت کوین) این مسئله مهم را به‌خوبی درک کرده بود و در وایت پیپر بیت کوین به‌درستی این مسئله را با در نظر گرفتن پدیده هاوینگ لحاظ کرد. تنها 21 میلیون بیت کوین برای استخراج وجود دارد. محدود بودن تعداد بیت کوین و در کنار آن نصف شدن پاداش استخراج بیت کوین در زمان‌های معین، در کنترل عرضه و تقاضا بیت کوین در بازار بسیار موثر است. در ادامه بیشتر در خصوص پدیده Bitcoin Halving بحث خواهیم کرد.
مفهوم هاوینگ بیت کوین Bitcoin Halving چیست؟
Halving یک واژه لاتین به معنی نصف کردن است. در بازار ارزهای دیجیتال نخستین بار این واژه برای بیت کوین به کار رفت و در نوع خود یک تدبیر نوآورانه و خلاقانه به شمار می‌رود. ماینرها کسانی هستند که در بازار بیت کوین مشغول به تأیید تراکنش‌ها، تکمیل اطلاعات بلوک‌های بلاک‌چین و تأمین امنیت شبکه هستند. انجام عملیات ماینینگ، یک فرآیند پرزحمت و پرخرج به شمار می‌رود؛ بنابراین باید انگیزه کافی برای این منظور در ماینرها ایجاد شود.
اطلاعات تراکنش‌ها در بلاک‌چین بیت کوین در قالب بلوک‌ها ذخیره می‌شود. برای تشکیل این بلوک‌ها و زنجیره بلاک‌چین بیت کوین باید معاملات ریاضی بسیار پیچیده و زیادی حل شود. پاداشی که در بلاک‌چین بیت کوین برای ماینرها در نظر گرفته شده است، اعطای تعدادی سکه به‌عنوان جایزه است. این جایزه پس از کامل کردن هر بلوک تراکنش به ماینرها اختصاص پیدا می‌کند.
چه تعداد سکه به‌عنوان پاداش ماینرها در نظر گرفته شده است؟
در ابتدای عرضه بیت کوین در بازار پاداشی که برای هر بار ماینینگ در نظر گرفته شده بود، 50 سکه بود. شاید قیمت بیت کوین در سال‌های نخست چندان زیاد نبود؛ اما ماینرهایی که دوراندیشی لازم را داشتند، اکنون پس از گذشت قریب به یک دهه ثروت هنگفتی را کسب کرده‌اند. حالا با درک مسئله پاداش ماینرها، باید بررسی کنیم که هاوینگ بیت کوین چیست؟
تصور کنید که این تعداد پاداش همواره عدد ثابتی باقی می‌ماند. چه نتیجه‌ای در بر داشت؟ این تعداد سکه به‌عنوان پاداش موجب می‌شد تا ماینرها تمام تلاش خود را بکنند که هرچه سریع‌تر بلوک‌های زنجیره را در شبکه بلاک‌چین بیت کوین کامل کنند. در عمل این اتفاق موجب می‌شود که عرضه بیت کوین در بازار روند افزایشی به خود بگیرد؛ چون ماینرها بیت کوین‌های زیادی به‌عنوان پاداش دریافت می‌کردند و به تبع آن برای فروش بیشتر بیت کوین نیز اقدام می‌نمودند.
این مسئله یک تب و تاب کوتاه‌مدت و گذرا را در بازار به وجود می‌آورد. با افزایش عرضه بیت کوین عملا قیمت آن دچار افت می‌شد. در نتیجه نظم بازار به این ترتیب برای همیشه برهم می‌خورد. هاوینگ بیت کوین از این جهت یک سوپاپ اطمینان برای بیت کوین به شمار می‌رود؛ چراکه به‌نوعی مانع از افت قیمتی آن می‌شود. اما همه ماجرا به همین جا ختم نمی‌‌شود. باید در خصوص تعداد دفعات رخداد پدیده هاوینگ بیشتر بحث کنیم تا تاثیر این پدیده بهتر درک شود.
تاکنون چند بار هاوینگ بیت کوین رخ داده است؟
ناکاموتو این نکته را در وایت پیپر بیت کوین ذکر کرده است که به ازای استخراج هر 210000 سکه در بازار، میزان پاداشی که به ماینرها داده می‌شود، نصف شود. این پدیده دقیقا همان هاوینگ بیت کوین است. بر مبنای محاسبات سرانگشتی این رخداد هر چهار سال یکبار به وقوع می‌پیوندد. نخستین هاوینگ بیت کوین در تاریخ 28 نوامبر سال 2012 میلادی رخ داد. پس از آن تعداد پاداش‌ها از 50 سکه به 25 سکه کاهش پیدا کرد.
اما در سال 2016 میلادی و به طور دقیق در روز 19 تیر ماه سال 1395 برای بار دوم Halving رخ داد. از این تاریخ به بعد پاداش ماینرها به 12.5 سکه کاهش پیدا کرد. سال 2020 میلادی و دقیقاً در روز 23 اردیبهشت 1399 هاوینگ سوم به وقوع پیوست و پاداش‌ها به 6.25 سکه کاهش یافت. این استراتژی به طور بسیار مؤثری عرضه و تقاضای بیت کوین در بازار را مدیریت کرد. اما تأثیر Halving چیست؟ بیایید نگاهی به نقش این رخداد در سه مرتبه اخیر بیندازیم.
نگاهی عمیق‌تر به تاثیر پدیده هاوینگ در قیمت بیت کوین
سوالات مختلفی در خصوص پدیده هاوینگ بیت کوین وجود دارد که باید به آن‌ها پاسخ داده شود:
– قیمت بیت کوین پس از هربار هاوینگ چه تغییراتی می‌کند؟
– تاثیر بلندمدت هاوینگ روی قیمت بیت کوین چیست؟
– رفتار ماینرها با کاهش پاداش استخراج بیت کوین تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد؟
این‌ها سوالاتی است که با پاسخ دادن به آن‌ها به‌خوبی می‌توان جنبه‌های مختلف اثرات پدیده هاوینگ را تحلیل نمود.
در سه بار اخیر که پدیده هاوینگ رخ داده است، چه نتایجی به همراه داشته است؟
اینکه در آینده چه اتفاقاتی پس از هر بار Halving رخ می‌دهد، مسئله‌ای نیست که بتوان با قاطعیت درباره آن صحبت کرد. اصولاً بازار ارزهای دیجیتال در همین مدت کوتاه به همه تحلیلگران این درس مهم را داده است که در خصوص هیچ رخدادی با قاطعیت اظهار نظر نکنند. اما نگاه به آنچه در گذشته رخ داده است، می‌تواند در رسیدن به تحلیل‌های درست در آینده اثرگذار باشد.
اشاره کردیم که تاکنون 3 بار هاوینگ بیت کوین در سال‌های 2012، 2016 و 2020 به وقوع پیوسته است. بهترین راه برای تشخیص اثر این رخداد، بررسی نمودار قیمت بیت کوین است. در سال 2012 پس از نخستین هاوینگ بیت کوین، قیمت آن حدود 40 روز روند کاهشی ملایمی را تجربه کرد. اما خیلی زود بیت کوین به روند صعودی برگشت و در طول یک سال بعد از این اتفاق حدود 78 برابر رشد قیمتی را تجربه کرد.
در سال 2016 تعداد بلوک‌های بلاک‌چین به 420000 رسید. به این ترتیب بار دیگر هاوینگ بیت کوین رخ داد. پس از آن تنها چند روز شاهد افت قیمت بیت کوین در بازار بودیم و بعد از باز هم بک روند رو به رشد قیمتی اتفاق افتاد که منجر به افزایش قیمتی معادل 31 برابر قبل از هاوینگ شد.
در زمان وقوع سومین هاوینگ بیت کوین در سال 2020 این ارز دیجیتال تنها 8000 دلار ارزش داشت. در حال حاضر با گذشت یک سال از این رخداد قیمت بیت کوین نزدیک به 50000 دلار است؛ یعنی حدود 5.5 برابر شده است.
بنابراین مشخص شد که تاثیر کوتاه‌مدت و بلندمدت هاوینگ بیت کوین چیست. در کوتاه مدت شاهد یک افت محدود در قیمت بیت کوین هستیم اما بعد از آن یک روند رو به رشد بسیار خوبی در قیمت بیت کوین رخ می‌دهد. در عمل این پدیده نشان دهنده هوشمندانه بودن تصمیم ساتوشی ناکاموتو است.
تاثیر هاوینگ بیت کوین روی رفتار ماینرها چیست؟
شاید در وهله اول این طور به نظر برسد که هاوینگ بیت کوین انگیزه ماینرها را برای فعالیت در شبکه بلاک‌چین بیت کوین کاهش دهد. البته اگر به صورت خطی به مسئله نگاه کنیم، دیدگاه اشتباهی هم نیست. اما در عمل مشاهده کردیم که رشد قیمت بیت کوین پس از هر بار نصف شدن پاداش استخراج، مهر باطلی بر فرضیه فوق زده است.
ماینرها به شبکه بلاک‌چین بیت کوین گره خورده‌اند. در واقع ماینرها نیامده‌اند که زود بازار را ترک کنند. کسانی که در خصوص مزرعه استخراج بیت کوین اطلاعاتی دارند، می‌دانند که هزینه‌های سنگینی برای راه‌اندازی یک مزرعه استخراج بیت کوین باید پرداخت شود. تجربه نشان داده است که تعداد ماینرها در طول این سه بار که هاوینگ بیت کوین رخ داده است، نه‌تنها کاهش پیدا نکرده است؛ بلکه افزایش نیز یافته است. دلیل این مسئله هم ریشه در قیمت بیت کوین دارد. بالا رفتن قیمت بیت کوین باعث مجاب شدن ماینرها برای تداوم حضورشان در بازار شده است. به علاوه آیا این افراد در بازارهای مالی دیگر می‌توانند مشابه سرمایه‌گذاری در بیت کوین سود کنند؟ قطعاً خیر.
همه این موضوعات نشان می‌دهد که اتخاذ سیاست هاوینگ بیت کوین در مقاطع معین، یک تصمیم درست بوده و از هر لحاظ به نفع بازار و تمام فعالان آن است.
نگاهی به هاوینگ‌هایی که در آینده رخ خواهد داد
آیا در آینده هم این روند حفظ خواهد شد؟ واقعیت این است که هاوینگ بیت کوین تنها یک مولفه از تعداد زیادی از مولفه‌هایی است که روی قیمت بیت کوین اثرگذار است. بنابراین نمی‌توان صرفاً ناظر به نصف شدن پاداشش استخراج بیت کوین نسبت به آینده اظهارنظر نمود. اساسا نگاه‌های تک‌بعدی و خطی به بازارهای مالی نمی‌تواند به طور دقیق چشم‌انداز درستی را از آینده در اختیار کاربران قرار دهد.
هاوینگ بیت کوین در یک صورت می‌تواند به‌عنوان تهدیدی برای بلاک‌چین بیت کوین به شمار رود؛ این پدیده منجر به کاهش سود ماینرها در مقایسه هزینه‌های جاری فعالیت آن‌ها در بازار شود. البته این مسئله بسیار بعید به نظر می‌رسد.
کلام پایانی
به طور مفصل در این مقاله بررسی کردیم که هاوینگ بیت کوین چیست و تاثیرات این رخداد را روی قیمت بیت کوین و رفتار بازیگران بازار مورد ارزیابی قرار دادیم. هاوینگ بیت کوین هر چهار سال یکبار اتفاق می‌افتد. در آینده نه‌چندان دور به پایان این مسیر می‌رسیم و باید به انتظار نشست و دید تا در آینده چه اتفاقاتی در بازار رخ خواهد داد.
البته باید توجه داشته باشید که پدیده‌های بسیار مهم‌تری در مقایسه با هاوینگ بیت کوین روی قیمت آن اثرگذار هستند و نباید از تحلیل دقیق آن‌ها غافل شد.این نکته نیز قابل ذکر است که فرایند هاوینگ بیت کوین با همین روند کنونی در سال 2140 میلادی به پایان خواهد رسید.
فراموش نکنیم که دولت‌ها به تازگی توجهات ویژه‌ای نسبت به ارزهای دیجیتال داشته‌اند و این می‌تواند سرآغاز تحولات بزرگی در این بازار باشد.
