این روزها قیمت رمزارزها دائما در حال نوسان است و ارزیابی قیمت ارز دیجیتال به کاری سخت و پیچیده تبدیل شده است. برای محاسبه قیمت واقعی باید شاخص‌ها و موضوعات زیادی را بررسی کرد و مطالعه فراوانی انجام داد.
توکنومیکس فرایندی است که تلاش می‌کند قیمت واقعی یک رمزارز محاسبه شود. با استفاده از توکنومیکس دیگر اسیر جریان‌های خبری، حباب‌های افزایش قیمت و هیجان‌های ساختگی نمی‌شویم و با آگاهی کامل رمزارزی که قیمتی واقعی داشته و پتانسیل رشد دارد را خریداری می‌کنیم.
توکنومیکس چیست؟
اگر دو کلمه توکن (Token) و اقتصاد (Economics) را ترکیب کنیم کلمه توکنومیکس (Tokenomics) به وجود می‌آید. زمانی که یک رمزارز را از نظر اقتصادی مورد بررسی قرار می‌دهیم، در حال انجام فرایند توکنومیکس هستیم. در این پروسه شاخص‌های اقتصادی که برای سرمایه‌گذاران جذابیت دارد و می‌تواند در تعیین سرنوشت ارز دیجیتال موثر باشد مطالعه خواهد شد.
توکن و کوین چه تفاوتی دارد؟
کوین (Coin) دارایی اصلی یک شبکه بلاک چین محسوب می‌شود. به کوین‌ها دارایی‌های لایه اول نیز گفته می‌شود. مثلا اتریوم و بیت کوین دارایی اصلی شبکه‌های خود هستند. توکن‌ها (Token) شبکه اختصاصی ندارند و روی شبکه کوین‌ها توسعه می‌یابند. این دارایی رمزارز لایه دوم نامیده می‌شوند. برای مثال توکن Uni روی شبکه اتریوم توسعه داده شده است و یک توکن ERC-20 محسوب می‌شود.
چرا باید به مطالعه توکنومیکس بپردازیم؟
تا چند سال پیش دنیای کریپتو محدود به چند رمزارز شناخته شده بود و سازمان‌ها و شرکت‌های اندکی در این بستر فعالیت می‌کردند. امروزه صدها شرکت شروع به تحقیق و توسعه پیرامون بلاک چین و ارزهای دیجیتال کرده‌اند و فعالیت‌های متنوعی را در این حوزه انجام داده‌اند. همچنین رمزارزها نیز گسترش یافته‌اند و صدها یا شاید هزاران ارز دیجیتال به وجود آمده است.
در این میان رشد شدید قیمت‌ها و سقوط‌های عجیب را شاهد هستیم و تشخیص ارزش واقعی ارزها تبدیل به یک مهارت پیچیده شده است. فرایند توکنومیکس برای پیش‌بینی قیمت‌ها ایجاد نشده است اما با استفاده از آن ارزیابی قیمت ارز دیجیتال راحت‌تر خواهد شد و در نتیجه پیش‌بینی اتفاقات آینده ممکن خواهد بود.
تحلیل قیمت ارز دیجیتال به وسیله توکنومیکس
زمانی که عرضه رمزارز شروع می‌شود، پروژه‌ها و پشتوانه‌های علمی و مالی می‌تواند قیمت ابتدایی را مشخص کند اما در ادامه میزان عرضه و تقاضا تاثیر بیشتری در تعیین قیمت خواهد داشت. توکنومیکس به ما کمک می‌کند با تحقیق پیرامون روش و میزان عرضه دارایی، در تحلیل قیمت ارز دیجیتال تفاوت قیمت واقعی و ساختگی (غیر واقعی) را متوجه شویم. با استفاده از این الگو، پی می‌بریم چه تعداد توکن یا کوین در بازار موجود است و چه تعدادی در آینده عرضه خواهد شد. همچنین پتانسیل رشد و قیمت واقعی دارایی نیز مشخص می‌شود. در کنار این موارد، میزان توزیع توکن یا کوین در بین سرمایه‌گذارن و توسعه‌دهندگان مشخص شده و سهم نهنگ‌ها هم قابل محاسبه است. حجم عرضه و تقاضا و میزان توکن‌سوزی در آینده از دیگر نتایجی است که از توکنومیکس حاصل می‌شود.
چه فاکتورهایی در ارزیابی قیمت ارز دیجیتال مد نظر قرار می‌گیرد؟
در فرایند توکنومیکس فاکتورهای مختلفی را باید بررسی کرد تا اهداف تحقیق دارای ارزش و اعتبار باشد. منابع اطلاعاتی باید معتبر باشند و تاثیر هر فاکتور بر قیمت رمزارز مشخص شود.
فاکتور اول: میزان عرضه
میزان عرضه (Supply) یکی از مهمترین فاکتورها در تحلیل قیمت ارز دیجیتال است. میزان عرضه می‌تواند در تعیین ارزش بازار (Market Cap) موثر باشد. ممکن است یک ارز با قیمت بسیار پایین و عرضه بسیار زیاد ارزش بازار بیشتری نسبت به رمزارزی با قیمت بالاتر و عرضه کمتر داشته باشد. از طرفی ارز دیجیتالی که عرضه کمتری دارد با تزریق سرمایه‌های جدید پتانسیل بیشتری برای رشد خواهد داشت.
دو پارامتر مهم در ارزیابی Tokenomics مطالعه فاکتور تخصیص (Allocatoin) و توزیع (Distribution) است. بعضی از ارزهای دیجیتال فرایندهای توزیع عادلانه (Fair Launch) دارند. در این حالت در ابتدا هیچ سهمی برای توسعه‌دهنده ذخیره نمی‌شود و همچون سایر خریداران، پس از عرضه توکن یا کوین را خریداری می‌کند. در طرف مقابل دارایی‌های از قبل توزیع شده (Pre-Mine) است که توسعه‌دهندگان همان ابتدا سهمی را برای خود محفوظ نگه می‌دارند. معمولا این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که تیم توسعه‌دهنده به دنبال سرمایه‌گذار برای تکمیل بودجه پروژه باشد و قصد اجماع یا شبکه‌سازی ندارد.
در عرضه اولیه صرافی (IEO) بخشی از دارایی به عنوان کارمزد به صرافی واگذار می‌شود و در زمانی که سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر در پروژه مشارکت می‌کنند، بخش قابل توجهی از توکن‌ها به آن‌ها تعلق می‌گیرد. به طور کل عرضه به دو صورت انجام خواهد؛ بخشی که به تیم توسعه، سرمایه‌گذاران اصلی و موسسات ذی‌نفع و اجرایی تعلق می‌گیرد و بخش دومی که در میان جامعه توزیع خواهد شد. هر چه توکن‌های اختصاص یافته به بخش اول بیشتر باشد، پروژه محبوبیت خود را در بین جامعه از دست می‌دهد و هر چه توزیع عادلانه‌تر باشد، استقبال بیشتری از خرید توکن صورت خواهد گرفت. هر دو بخش قادر به ایجاد هیجان‌های قیمتی هستند اما در حالتی که بخش زیادی از توکن‌ها در اختیار گروه اول است، امکان ساختگی بودن قیمت بیشتر خواهد بود.
فاکتور دوم: وستینگ
برخی از توسعه‌دهندگان برنامه‌های مشخصی برای توزیع و فروش توکن‌ها دارند. وستینگ (Vesting) شامل یک برنامه زمانی برای ارائه توکن‌ها است که در رمزارز‌های Pre-Mining اجرا می‌شود. به عنوان مثال توکن‌های رمزارز به مدت ۴ سال قفل شده و سپس امکان خرید و فروش میسر است یا توکن‌ها به صورت ماهانه در حجم معینی به بازار عرضه خواهد شد. این موضوع بر ارزیابی قیمت ارز دیجیتال موثر است. اگر پروژه‌ای مدت‌های محدودی را برای فروش دوره‌ای مشخص کند، درخواست‌ها برای فروش از درخواست‌های خرید پیشی گرفته و در نهایت قیمت پایین‌تر از ارزش واقعی خواهد بود. همچنین اگر پروژه یا توکنی طرفداران زیادی داشته باشد و عرضه را به شدت محدود کند، احتمال طولانی شدن صف خریداران و افزایش قیمت وجود دارد.
فاکتور سوم: تورمی و ضدتورمی بودن
برای تحلیل قیمت ارز دیجیتال باید رویکرد آن‌ها در برابر تورم را بررسی کرد. کوین یا توکن می‌تواند تورمی یا ضد تورمی باشد. شبکه‌هایی که از الگوریتم اثبات سهام استفاده می‌کنند معمولا خاصیت تورمی دارند. با ایجاد توکن و کوین بیشتر ارزش رمزارز کاهش خواهد یافت. شبکه‌های اثبات سهام جهت تشویق کاربران به استیکینگ (Staking) سود حاصل از سپرده‌گذاری را افزایش می‌دهند که این عمل سبب ایجاد تورم خواهد شد. در طرف مقابل ارزهای دیجیتالی که عرضه محدود دارند و از فرایند اثبات کار استفاده می‌کنند اغلب ضدتورمی هستند و پتانسیل بیشتری برای رشد دارند.
یکی از راه‌های مبارزه با تورم توکن‌سوزی است. در این فرایند بخشی از توکن‌های موجود در بازار توسط شبکه خریداری شده و به وسیله قرارداد هوشمند برای همیشه نابود می‌شوند. صرافی بایننس (Binance) از این طریق توانسته ارزش BNB را ارتقا دهد و از ایجاد تورم جلوگیری کند.
فاکتور چهارم: اهمیت کاربرد
یکی از سوالات مهمی که در فرایند توکنومیکس باید پرسیده شود این است که کاربرد یا فایده (Utility) ارز دیجیتال مورد نظر چیست؟ برای مثال اتریوم یک شبکه سریع و ارزان برای پردازش تراکنش‌ها است و بیت کوین امروزه یک دارایی مطمئن برای سپرده‌گذاری است. البته این دو ارز دیجیتال کاربردهای مختلفی دارند و موارد ذکر شده فقط بخشی از فواید آن‌ها بود.
بنابراین باید پروژه توکن یا کوین و توانایی‌های تیم توسعه‌دهنده بررسی شود تا بتوان تشخیص داد رمزارز چه فایده یا کاربردی دارد و چقدر تقاضا برای این هدف در آینده وجود خواهد داشت.
جمع‌بندی
توکنومیکس روشی برای ارزیابی قیمت ارز دیجیتال است که بررسی ماهیت، نحوه پیدایش، نحوه توزیع و رویکردهای کلی تیم توسعه می‌پردازد. استفاده از این روش تحلیل قیمت ارز دیجیتال را ساده‌تر خواهد کرد و تشخیص قیمت واقعی رمزارز را ممکن می‌سازد.
به طور خلاصه می‌توان گفت فرایند توکنومیکس به شناخت کاربرد واقعی رمزارز در جامعه می‌پردازد و نرخ تورم و برنامه‌هایی تیم توسعه برای کاهش تورم رمزارز را بررسی می‌کند. همچنین عواملی که باعث می‌شود هولدرها ارز دیجیتال را نگهداری کنند مطالعه می‌شود و نحوه توزیع مد نظر قرار می‌گیرد.
کسانی که قصد سرمایه‌گذاری روی ارزهای ناشناخته دارند یا شاهد نوسان‌های شدید قیمت توکنی هستند، باید قبل از خرید حتما مراحل توکنومیکس را انجام دهند. حتی اگر قصد خرید ندارید بهتر است توکنومیکس را پیرامون ارزهای دیجیتال مختلف تمرین کنید تا به مراحل فرایند و نکاتی تحقیقاتی مسلط شوید. گاهی افزایش یا کاهش قیمت ارز دیجیتال به عنوان یک فرصت برای کسب سود‌های شگفت‌انگیز تلقی می‌شود؛ در حالی که ممکن است اسیر تله‌های بازار شده باشید و سرمایه خود را در عرض چند روز از دست بدهید.
