دنیای ارزهای دیجیتال و بلاکچین هر روز در هر تکامل است. یکی از مهم‌ترین فرایند‌های توسعه و پیشرفت این حوزه دیفای (DeFi) نام دارد. از اهداف گسترش ارزهای دیجیتال می‌توان به‌سهولت و سرعت بیشتر در تراکنش‌های مالی همراه با عدم تمرکز اشاره کرد. در واقع هدف آن است که تراکنش‌ها بدون واسطه و دخالت شخص یا سازمانی به‌راحتی انجام شوند.
DeFi خلاصه شده عبارت Decentralized Finance به معنای امور مالی غیرمتمرکز است. شاید تا الان اسم صرافی غیرمتمرکز نیز به گوش شما خورده باشد. این نوع از صرافی‌ها می‌توانند معاملات و سفارش‌های ارز دیجیتال را سریع‌تر به سرانجام برسانند و در نتیجه فرصت‌های معاملاتی و سودآوری بیشتری در اختیار شما قرار دهند.
دیفای چیست؟
دیفای یک سیستم مالی غیر متمرکز بر بستر بلاکچین است که شامل سرمایه‌های دیجیتال، قراردادهای هوشمند (Smart Contract)، پروتکل‌ها و نرم‌افزارها می‌شود. در حقیقت فضایی به وجود آمده است که در آن ابزار‌ها و سرویس‌های مختلف مالی مثل سیستم پرداختی غیر متمرکز، سیستم بانکی غیر متمرکز، وام‌دهی غیرمتمرکز و … فعال هستند. بلاکچین اتریوم (Ethereum Blockchain) در حال حاضر بهترین بستر برای اجرای این تکنولوژی است اما تنها گزینه موجود نیست.
به عبارت دیگر دیفای کارهایی را که تا چند سال پیش فقط بانک‌ها و موسسات مالی قادر به انجام آن بودند را اجرا خواهد کرد. تفاوت اصلی در خودکار و هوشمند بودن این تکنولوژی است. دیفای متعلق به شخص یا سازمانی نیست و تمام فرایندها و نظارت‌ها به‌صورت کدهای برنامه‌نویسی شده هستند و درصد خطای بسیار پایینی دارند. در نتیجه به علت عدم دخالت واسطه‌ها و خودکار بودن پردازش‌ها، کارمزدها بسیار کمتر است و سرعت نیز بسیار بیشتر خواهد بود.
کاربردهای پروتکل DeFi و نقش اتریوم
همان‌طور که ذکر شد بلاکچین اتریوم بهترین بستر برای پروژه‌های دیفای است. اتریوم دومین رمزارز شناخته‌شده بازار کریپتو است که بلاکچین اختصاصی دارد. پروژه اتریوم مربوط به غیر متمرکز سازی و قراردادهای هوشمند است. این قراردادها به شما این امکان را می‌دهد که یک معامله را تحت شرایط خاص در زمان حاضر یا آینده انجام دهید. مثلا مقداری مشخص از رمز ارزی در صورت برد تیم A برابر تیم B به فردی منتقل شود.
با وجود چنین قابلیتی ارائه خدمات مختلف با دیفای روی بلاکچین اتریوم میسر خواهد شد. صرافی‌های غیرمتمرکز DEXs، پلتفرم‌های اعطای وام، سایت‌های پیش‌بینی، طراحی استیبل‌کوین و … از مهم‌ترین پروژه‌هایی هستند که هم‌اکنون با استفاده از پروتکل DeFi و بلاکچین اتریوم فعال هستند.
با وجود نوظهور بودن این تکنولوژی و عدم آگاهی کامل مردم و حتی فعالان صنعت IT از پروتکل DeFi و بلاکچین، هر کدام از کاربردهای مختلفی که برای این تکنولوژی برنامه‌ریزی شده است، بخشی از مراحل اجرایی را طی کرده‌اند. در ادامه در مورد برخی از این کاربردها را بیشتر صحبت خواهیم کرد.
وام و اعطای قرض
این پروتکل وابسته به قراردادهای هوشمند است که می‌توانند یک معامله را با دریافت ضامن و یا تحت شرایط خاص انجام دهند. در این حالت امکان ارائه وام و قرض فراهم خواهد شد. با استفاده از دیفای می‌توان از سایر ارزهای دیجیتال به‌عنوان ضامن استفاده کرد و یا کوین‌های اعطا شده را تحت شرایط خاص آزاد کرد. همچنین این نوع از وام دیگر نیازی به تایید نیروی انسانی و یا بوروکراسی ندارد و در نتیجه سرعت و شفافیت بسیار بیشتری به وجود می‌آید.
خدمات بانکی مالی
در دنیای ارزهای دیجیتال کوین‌هایی وجود دارند که با ارزهای جهانی ارزش یکسانی دارند. برای مثال یک تتر همیشه نزدیک به یک دلار قیمت‌گذاری می‌شود. یکی از حوزه‌‌هایی که دیفای می‌تواند نقش‌آفرینی کند خدمات صدور استیبل‌کوین‌ها (Stable coins) است. این ارزها باعث می‌شوند سرمایه‌های مالی کمتر از کریپتو خارج شود و امکان نگه‌داشتن سرمایه با نوسان بسیار کم در صرافی وجود داشته باشد.
به‌علاوه پروتکل DeFi می‌تواند برنامه‌هایی برای طراحی رهن و بیمه در بازارهای مالی و رمزارزها به وجود آورد. با توجه به قابلیت‌های قراردادهای هوشمند، می‌توان از دیفای برای بیمه سرمایه‌ها و ارزهای دیجیتال استفاده کرد یا یک ویژگی و امکان خاص را با دریافت رهن در اختیار فردی قرار داد.
صرافی‌های غیرمتمرکز
پس از افزایش حجم معاملات رمزارزها، ترید P2P دچار چالش‌هایی مثل سرعت کم و صف‌های طولانی خرید و فروش شد. با استفاده از دیفای و بلاکچین اتریوم، صرافی‌های غیرمتمرکز پدید آمدند که نیازی به ارسال سفارش همزمان خریدار و فروشنده نداشتند و می‌توانستند با استفاده از تکنولوژی استخر نقدینگی سریعا سفارش را به اتمام برسانند. در این حالت صرافی به‌عنوان طرف معامله سفارش‌دهنده تلقی می‌شود و درخواست او از دارایی‌های استخر تامین خواهد شد.
در حال حاضر صرافی یونی‌سواپ (Uniswap) یکی از بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز در جهان است. این صرافی‌ها نیازی به احراز هویت کاربر ندارند و به علت غیرمتمرکز بودن، مراحل ثبت‌نام و ارائه مشخصات به‌مانند صرافی‌های همتا به همتا نیست.
کسب سود به واسطه پروتکل DeFi
دیفای این امکان را برای فعالان حوزه رمزارزها ایجاد کرد تا هم ارز دیجیتال را سپرده‌گذاری کنند و هم سود سپرده‌گذاری دریافت کنند. این فرایند به ییلد فارمینگ (Yield Farming) مشهور است که در آن با قرار دادن رمزارز خود برای مدت مشخص در یک استخر نقدینگی (Liquidity Pool)، کارمزدی برای انجام تراکنش‌ها در طول مدت سپرده‌گذاری به شما اعطا خواهد شد. این مقدار ثابت نیست اما برای کسانی که قصد ترید ندارند می‌تواند مناسب باشد. تنها چالش این بخش عدم دسترسی آنی به سپرده است. پس از اعلام درخواست دریافت سپرده، معمولا چند روز بعد آن را دریافت خواهید کرد و در این زمان ممکن است نوسان ارزهای دیجیتال باعث ایجاد خسارت مالی شود.
این سیستم متن‌باز (Open Source) است و توسعه‌دهندگان می‌توانند از آن برای طراحی و ارائه برنامه‌های جدید استفاده کنند. همچنین نرم‌افزارهای مختلفی که با استفاده از پروتکل DeFi ساخته‌شده‌اند می‌توانند مکمل یکدیگر باشند و خدمات مالی جدیدی را ارائه کنند.
جمع‌بندی
سرمایه‌گذاری در قسمت‌های مختلف دیفای نیز به‌مانند سایر بخش‌های بازار کریپتو دارای ریسک خواهد بود. استفاده از قابلیت‌های مثل سپرده‌گذاری در استخر نقدینگی می‌تواند برای افراد تازه‌وارد گزینه مناسبی باشد. این پروژه در حال تکامل است و هنوز حداکثر ظرفیت آن مشخص نشده است. گفته می‌شود با توسعه بلاکچین اتریوم و رونمایی از ethereum 2 اتفاقات جدید و خلاقیت‌های متنوع دیگری نیز به وجود می‌آید. به‌جز اتریوم بسیاری از رمز ارزهای دیگر نیز در تلاش هستند تا با ارائه بستری بهتر بتوانند استفاده بیشتری از دیفای داشته باشند. به نظر می‌رسد در سال‌های آینده در مورد این پروژه اخبار بیشتر و هیجان‌انگیزتری خواهیم خواند.
