صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از راه‌های مطمئن برای ورود افراد غیر متخصص به بازارهای مالی است. برای ورود و فعالیت مستقیم در بازارهای مالی نیاز به دانش تخصصی و تجربه بالایی است. به علاوه اینکه ریسک بالایی نیز متوجه سرمایه‌گذاران خواهد بود. این در حالی است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری خدمات خود را با ریسک به مراتب کمتر در اختیار سرمایه‌گذاران عادی قرار می‌دهند. انواع مختلفی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی وجود دارند. صندوق شاخصی (Index Fund) یکی از آن‌هاست. در ادامه به نقد و بررسی این صندوق‌ها خواهیم پرداخت. دعوت می‌کنیم تا پایان با ما همراه باشید.
صندوق شاخصی (Index Fund) چیست؟
صندوق شاخصی نوعی صندوق سرمایه‌گذاری است. اما یک ویژگی اساسی دارد که آن را از سایر صندوق‌ها مانند ETF متمایز می‌کند. این ویژگی اساسی از نام این صندوق نشئت می‌گیرد. در یک صندوق شاخصی از هدف پیروی و همبستگی با یک شاخص در بازارهای مالی است. یک صندوق شاخصی فارغ از اینکه وضعیت بازار به چه سمت و سویی می‌رود، از شاخص معیار پیروی می‌کند.
اجازه دهید با یک مثال به توضیح این موضوع بپردازیم. بازار بورس ایران را در نظر بگیرید. شاخص کل و هم‌وزن از اهمیت زیادی در این بازار برخوردار هستند. اگر یک صندوق سرمایه‌گذاری با هدف تطبیق و همبستگی با شاخص کل یا هم‌وزن فعالیت کند، به عنوان صندوق شاخصی شناخته می‌شود. در عمل برای تحقق این موضوع صندوق به سراغ سهام بزرگ و شاخص‌ساز می‌روند.
جالب است بدانید که وارن بافت، سرمایه‌گذار شناخته شده بازارهای مالی در سطح دنیا، صندوق‌های شاخصی را به عنوان پناهگاهی نسبتا مطمئن برای پس‌انداز در سال‌های پایانی زندگی توصیف کرده است. در ادامه با بررسی مزایا و معایب این صندوق‌ها پی به اهمیت این جمله خواهید برد.
استراتژی تشکیل سبد سرمایه‌گذاری صندوق شاخصی چیست؟
تصور کنید که شما مدیر یک صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی هستید. با تحلیل کلان بازار مالی حوزه فعالی خود به این نتیجه می‌رسید که شاخص خاصی در بازار نقش کلیدی و تعیین کننده‌ای را دارد. به عنوان مثال در ایالات متحده آمریکا شاخصی تحت عنوان S&P 500 در چنین جایگاهی قرار دارد. این شاخص معرف وضعیت 500 شرکت برتر در بازار سرمایه آمریکاست. بدیهی است که این شاخص را می‌توان به عنوان نماینده‌ای از وضعیت کلان بازار سرمایه در این کشور در نظر گرفت.
بنابراین شما در جایگاه مدیر صندوق شاخصی به جای بررسی تک تک سهام و انتخاب زمان خرید و فروش آن‌ها، به سراغ شناسایی سهام شاخص‌ساز می‌روید. بر این اساس سرمایه‌گذاری را با نسبت مشخصی به هر یک از این سهم‌ها توزیع می‌کنید. پرتفوی این صندوق تنها زمانی تغییر می‌کنند که شاخص‌های معیار آن‌ها دگرگون شوند. در غیر این صورت دارایی موجود در این صندوق‌ها ثابت باقی می‌مانند.
بیشتر بخوانید: هرآنچه باید درباره صندوق سرمایه گذاری طلا بدانید.
مزایای صندوق شاخصی چیست؟
با سازوکار صندوق‌های شاخصی آشنا شدیم. مزایای صندوق شاخصی را از دو جنبه می‌توان بررسی کرد:
- مدیریت صندوق
- سرمایه‌گذاران صندوق
اساسا در یک بازار مالی وقتی شاخص معینی مبنای تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری می‌شود، دایره انتخاب سهام تا حد زیادی محدود می‌گردد. بازار بورس ایران را در نظر بگیرید. تعداد مشخصی سهام وجود دارند که نقش اصلی را تعیین شاخص کل بورس ایفا می‌کنند. شما در مقام مدیریت صندوق طبیعی است که به سراغ این سهام بروید. در چنین شرایطی عملا هزینه‌های جاری صندوق تا حد قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. چرا که نیاز به حضور پرسنل زیادی در مجموعه برای آنالیز سهام مختلف وجود ندارد. به ندرت اتفاق می‌افتد که یک سهم در بازار از حالت غیر شاخص‌ساز به عنوان سهم شاخص‌ساز خود را معرفی کند.
مدیریت این صندوق‌ها نیز تقریبا از حالت فعال به صورت غیرفعال تغییر وضعیت می‌دهد. چرا که نیاز به رصد و تحلیل دائمی بازار به منظور جایگزینی دارایی‌های جدید در پرتفوی سرمایه‌گذاری وجود ندارد.
از طرفی دیگر سرمایه‌گذاران نیز با ریسک بسیار کمتری در مقایسه با سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مواجه می‌شوند. البته باید توجه داشته باشید که هدف از تشکیل صندوق شاخصی کسب سود در وهله اول نیست. بلکه این صندوق‌ها خود را با شاخص اصلی‌شان همگام می‌کنند.
معایب صندوق شاخصی چیست؟
اصلی‌ترین نقطه ضعف برای صندوق‌های شاخصی را می‌توان در عدم انعطاف‌پذیری خلاصه کرد. تغییر و تحولات در این صندوق‌ها خیلی سخت اتفاق می‌افتد. چرا که عملا رفتار صندوق چندان وابسته به تغییر و تحولات بازار نیست. بلکه مبتنی بر شاخص تعیین شده رویه ثابتی را در پیش می‌گیرد.
این نوع از صندوق‌ها در برابر نوسانات بازار نیز کاملا آسیب‌پذیر هستند. چرا که ممکن است در یک دوره زمانی سهام موجود در صندوق دچار افت شوند. این در حالی است که مدیران این صندوق فارغ از چنین رویه‌هایی در بازار تصمیم‌گیری می‌کنند. نکته مهم دیگری که درباره این صندوق‌ها مد نظر داشته باشید این است که چون کسب سود به عنوان هدف اصلی آن‌ها تلقی نمی‌شود، در پی آن نمی‌توانید روی کسب سودهای کلان با سرمایه‌گذاری در آن‌ها حساب ویژه‌ای باز کنید.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که صندوق شاخصی چیست و چه مزایا و معایبی دارد. در پایان احتمالا این سؤال در ذهن شما ایجاد شده است که اساسا آیا صندوق‌ها شاخصی گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری هستند؟ بسیاری از کارشناسان اختصاصی معتقدند که صندوق‌های شاخصی گزینه‌های مطلوب برای سرمایه‌گذاری بلند مدت هستند. بنابراین اگر به دنبال پس‌اندازی برای سال‌های دور هستید، روی این صندوق‌ها حساب کنید. در غیر این صورت شاید گزینه‌های بهتری بین صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای کوتاه مدت وجود داشته باشند. البته مشروط بر آنکه ریسک مربوط به آن‌ها را نیز بپذیرید.
