هر فعالیت اقتصادی قطعا با هدف کسب سود انجام می‌شود. از معامله کردن در بازارهای مالی گرفته تا راه‌اندازی کسب‌وکارهای تولیدی یا تجاری همگی با هدف درآمدزایی صورت می‌گیرند. بنابراین لازم است که حتما ابزارهای کافی برای محاسبه یا برآورد سود از فعالیت اقتصادی خود را نیز به خوبی بشناسید. یکی از مفاهیم پرتکرار که در این خصوص مورد استفاده قرار می‌گیرد، حاشیه سود (Profit margin) است. این مفهوم ساده به شما کمک می‌کند تا میزان سود حاصل از فعالیت اقتصادی خود را محاسبه کنید. اگر می‌خواهید بدانید که حاشیه سود چگونه محاسبه می‌شود، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
حاشیه سود چیست؟
فرض کنید شما به عنوان صاحب یک کسب‌وکار فعالیت می‌کنید. در طول یک ماه اخیر درآمد حاصل از فروش کالا یا خدمات برای شما برابر 100 میلیون تومان بوده است. اما بدیهی است که تمام این مبلغ را نمی‌توان به عنوان سود در نظر گرفت. مواد اولیه، حقوق و دستمزد پرسنل، حامل‌های انرژی و … از جمله هزینه‌های جاری هستند که هر کسب‌وکاری با آن‌ها مواجه است. اینجا پای مفهومی به نام حاشیه سود به میان می‌آید.
این مفهوم به ما کمک می‌کند تا سود حاصل از محل فعالیت‌های اقتصادی را محاسبه کنید. به عنوان مثال وقتی حاشیه سود یک بنگاه اقتصادی در عرض سه ماه برابر 20 درصد به دست می‌آید، با فرض کسب درآمد 300 میلیونی در این مدت، میزان سود آن برابر 60 میلیون تومان خواهد بود.
انواع حاشیه سود
سوال اساسی که در اینجا مطرح می‌شود آن است که حاشیه سود را چگونه محاسبه کنیم؟ برای پاسخ به این سوال باید توجه داشته باشید که حاشیه سود در سه سطح کلی تقسیم‌بندی می‌شود که عبارت‌اند از:
1. سود ناخالص (Gross profit)
یک شرکت خدمات یا محصولات خود را به فروش می‌رساند. با کسر هزینه‌های مستقیم تعیین کننده قیمت خدمات یا محصولات از قیمت فروش کالا، سود یا زیان ناخالص به دست می‌آید. مجموع هزینه‌های مستقیم تحت عنوان بهای تمام شده خدمات یا کالاها به حساب می‌آید. حقوق و دستمزد، مواد اولیه، هزینه حامل‌های انرژی و … از جمله هزینه‌های مستقیم هر کسب‌وکار به حساب می‌آیند. سود ناخالص به نوعی تصویری از حاشیه سود شرکت بلافاصله بعد از ارائه محصولات یا خدمات ارائه می‌کند. برای محاسبه سود ناخالص از رابطه ریاضی زیر استفاده می‌شود:
2. سود عملیاتی (Operating profit)
مجموعه دیگری از هزینه‌ها وجود دارند که به صورت مستقیم در قیمت تمام شده کالا دخیل نیستند؛ اما در عین حال برای اداره شرکت باید حتما آن‌ها را پرداخت. به عنوان مثال اجاره بها، تعمیر و نگهداری تجهیزات، تبلیغات، تحقیق و توسعه و … از جمله هزینه‌های غیر مستقیمی هستند که در فعالیت بنگاه‌های اقتصادی امری رایج به حساب می‌آیند. بعد از محاسبه مجموعه این هزینه‌ها، باید آن را از سود ناخالص کم کنید. به این ترتیب می‌توانید به سود عملیاتی از فعالیت اقتصادی خود برسید. برای این منظور می‌توانید از رابطه زیر استفاده کنید.
3. سود خالص (Net profit)
هزینه‌های غیر مستقیم دخیل در فعالیت یک شرکت صرفا در آنچه بالا ذکر کردیم، خلاصه نمی‌شود. بعد از محاسبه سود عملیاتی باید هزینه‌های دیگر مانند مالیات، عوارض و … که از سوی قانون به کسب‌وکارها تکلیف شده، پرداخت گردد. در عین حال اگر یک شرکت دارای بدهی نیز باشد، باید از محل سود عملیاتی این هزینه‌ها را پرداخت کند. در نهایت آنچه باقی می‌ماند، سود خالص یک شرکت است که از محل فعالیت اقتصادی با کسر تمام هزینه‌های جاری حاصل می‌شود.
بیشتر بخوانید: سیکل بازار چیست؟ آشنایی با بررسی دوره های بازار
حاشیه سود خوب برای کسب‌وکارها چقدر است؟
تا اینجا با مفهوم حاشیه سود، انواع آن و همچنین نحوه محاسبه‌شان آشنا شدیم. سوال مهم دیگری که ممکن است برای شما به وجود بیاید آن است که حاشیه سود خوب برای یک بنگاه اقتصادی چقدر است؟ واقعیت این است که در هر کسب‌وکاری باید به دنبال حاشیه سود خاصی باشید. این طور نیست که بتوان نسخه واحدی برای تمام فعالیت‌های اقتصادی پیچید. اما به طور کلی حاشیه سود خالص 10 درصد برای یک کسب‌وکار عددی متوسط ارزیابی می‌شود. هر چند میزان سود خالص از این عدد بالاتر برود، عملکرد شرکت وضعیت مطلوب‌تری دارد و هر چه عدد کاهش پیدا کند، شرکت عملکرد مطلوبی را از خود به جای نگذاشته است.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که حاشیه سود چیست و چگونه می‌توان آن را محاسبه کرد. در بین انواع حاشیه سود که در مقاله معرفی کردیم نیز سود خالص رایج‌ترین و مهم‌ترین مورد به حساب می‌آید. معیارهای مختلفی وجود دارند که صاحبان کسب‌وکارها، تحلیل‌گران اقتصادی و سرمایه‌گذاران به کمک آن‌ها می‌توانند سلامت مالی یک شرکت را بررسی کنند. محاسبه حاشیه سود یکی از مهم‌ترین معیارهاست. به کمک حاشیه سود می‌توان تشخیص داد که آیا یک بنگاه اقتصادی در وضعیت سود قرار دارد یا خیر. از آن گذشته ارزیابی نسبتا دقیقی نیز از میزان سوددهی شرکت‌ها به دست می‌دهد. این نکات از نظر مالی اهمیت و ارزش بسیار زیادی دارند.
