مسئله اعتماد از ابتدای شکل‌گیری بازار رمز ارزها به عنوان یک چالش جدی تلقی می‌شد. فناوری بلاکچین امکان تمرکززدایی از مبادلات مالی بین افراد و شرکت‌ها در سراسر دنیا را امکان‌پذیر کرد. اما در عین حال برای ارتقای پذیرش عمومی این فناوری لازم است که اقداماتی در راستای اعتمادسازی در پلتفرم‌های مبتنی بر بلاک چین در دستور کار قرار بگیرد. به عنوان مثال استیبل کوین‌ها را در نظر بگیرید. شرکت‌های ارائه کننده این توکن‌ها ادعا می‌کنند که معادل توکن‌هایی که در بازار عرضه می‌کنند، پشتوانه دلار، طلا یا … برای آن‌ها در نظر می‌گیرند. چگونه می‌توان به این ادعا اطمینان کرد؟ اثبات ذخیره یا Proof of Reserve الگوریتمی است که با هدف پاسخ‌گویی به این سؤال راه‌اندازی شده است. در ادامه با ما همراه باشید تا به بحث و بررسی درباره آن بپردازیم.
اثبات ذخیره چیست؟
اثبات ذخیره یا Proof of Reserve یک مکانیزم اجماع مانند اثبات کار یا اثبات سهام برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها در شبکه بلاک چین نیست. بلکه ایده‌ای فناورانه است که به کمک آن پلتفرم‌های مبتنی بر بلاکچین برای اثبات وجود ذخیره دارایی کافی به کاربران خود استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر به کمک Proof of Reserve پلتفرم‌های مبتنی بر ارزهای دیجیتال، تعهد خود را برای مشتریان ثابت می‌کنند تا به این ترتیب نوعی احساس اعتماد متقابل شکل بگیرد.
چرا مفهوم Proof of Reserve مهم است؟
استفاده از روش PoR برای ارائه‌دهندگان خدمات دیجیتال به منظور جلب اعتماد مشتریان امری حیاتی به شمار می‌رود. در واقع اثبات ذخیره در پی ایجاد نوعی شفافیت برای کاربران این پلتفرم‌هاست تا آن‌ها اطمینان حاصل کنند همه چیز مبتنی بر استاندارد و دستورالعمل مشخصی مدیریت می‌شود. با اجرای این فناوری عملا طولی نمی‌کشد تا بازیگران بد از عرصه برنامه‌های غیر متمرکز در بازار کریپتوکارنسی خارج شوند.
نکته مهم دیگر این است که با استفاده از فناوری Proof of Reserve عملا هیچ‌گونه تاثیر مخربی بر غیرمتمرکز بودن برنامه‌های دیفای را شاهد نخواهیم بود. ساختارهای نظارتی که به موجب اثبات ذخیره تعریف می‌شوند در عین کمک به حفظ سرمایه کاربران تلاش می‌کنند تا هیچ‌گونه خدشه‌ای به غیرمتمرکز بودن برنامه‌ها وارد نکنند.
در همین راستا از جمله مهم‌ترین دلایل نیاز به فناوری اثبات ذخیره می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اعتمادسازی و ایجاد شفافیت برای کاربران پلتفرم‌های دیجیتال
- ایجاد قابلیت حسابرسی برای کلیه تراکنش‌های خارج از زنجیره بلاک چین
- جلوگیری از تقلب کردن در پلتفرم‌های دیجیتال
- کاهش احتمال حمله‌های هکری و دستبرد به دارایی‌های کاربران
فناوری اثبات ذخیره چطور کار می‌کند؟
بررسی نحوه عملکرد Proof of Reserve موضوعی کاملا فنی و تخصصی است. ما در اینجا صرفا قصد داریم به زبان ساده نگاهی به ساختار این فناوری برای تایید وجود ذخیره کافی در پلتفرم‌های ارز دیجیتال بیندازیم. به تصویر زیر دقت کنید.
مجموعه آنچه در این تصویر مشاهده می‌کنید به نام درخت مرکل شناخته می‌شود. در ردیف پایین داده‌های تولید شده در یک شبکه مبتنی بر بلاکچین را مشاهده می‌کند. برای رمزنگاری این داد‌‌ها از تمام آن‌ها هش گرفته می‌شود. در ردیف دوم تصویر بالا هش‌های خروجی از این داده‌ها قابل مشاهده هستند.
در ادامه هر دو مورد از هش‌ها با یکدیگر ترکیب شده و یک هش جدید را تشکیل می‌دهند. این فرآیند ادامه پیدا می‌کند تا نهایتا به ردیف بالایی می‌رسیم. در ردیف بالا تنها یک هش وجود دارد که حاوی تمام اطلاعات موجود در شبکه است. درخت مرکل به گونه‌ای سازمان‌دهی می‌شود که هر گونه تغییر در هر ردیف از آن بلافاصله سایر بخش‌های آن را دستخوش تغییر می‌کند. به این ترتیب کوچک‌ترین تغییرات در پلتفرم‌ها قابل ردیابی است. این مکانیزم ساده کاربران را از وجود دارایی ذخیره کافی در پلتفرم‌های ارز دیجیتال مطمئن می‌کند.
کاربردهای فناوری اثبات ذخیره چیست؟
چند کاربرد اساسی را می‌توان برای Proof of Reserve برشمرد که عبارت‌اند از:
- کنترل و تایید موجودی صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال
- کنترل و تایید پشتیبانی استیبل کوین‌ها
- نظارت بر فعالیت پلتفرم‌های وام دهی ارز دیجیتال (وثیقه‌گذاری برای دریافت وام)
- تایید صحت کدهای قراردادهای هوشمند نگهدارنده رمز ارزها
- نظارت بر نسبت توکن‌های رپد شده در بلاک‌چین‌های مختلف
بد نیست که کمکی درباره یکی از کاربردهای اثبات ذخیره یعنی کنترل و تایید وجود پشتوانه برای استیبل کوین‌ها بیشتر توضیح دهیم. همان طور که می‌دانید هر استیبل کوین با در نظر گرفتن پشتوانه خاصی در قیمت ثابت (معمولا 1 دلار آمریکا) حفظ می‌شود. معروف‌ترین استیبل کوین نیز تتر (USDT) است. این توکن به پشتوانه دلار آمریکا عرضه می‌شود. به این معنی که شرکت عرضه کننده تتر به ازای هر تتر که وارد بازار می‌شود، یک دلار در حساب بانکی خاصی ذخیره می‌کند.
اما سال‌هاست که ابهامات زیادی در این زمینه مطرح می‌شود. به این معنی که خیلی از افراد معتقدند به اندازه تترهایی که در بازار کریپتوکارنسی عرضه شده ، پشتوانه لازم به عنوان سپرده وجود ندارد. هر چند تتر سعی می‌کند با ارائه گزارش‌های مالی در این خصوص شفاف سازی کند؛ اما موفق به جلب اعتماد عمومی کاربران نشده است. به نظر می‌رسد با پیاده‌سازی مکانیزم اثبات ذخیره شرکت عرضه کننده تتر می‌تواند این مشکل بزرگ را برای همیشه برطرف کند.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که الگوریتم اثبات ذخیره چیست و چه کاربردی دارد. حتما این جمله را شنیده‌اید که اگر مشتریان یک بانک همگی به صورت همزمان برای تحویل گرفتن موجودی حساب به شعب آن مراجعه کنند، بانک موجودی کافی برای تحویل دارایی آن‌ها را در اختیار ندارد. اساسا در سیستم مالی سنتی فعالیت‌های اقتصادی بدون پشتوانه به امری رایج در سراسر دنیا تبدیل شده است. هر چند این موضوع به هیچ وجه مطلوب نیست؛ ولی نوعی اعتماد بین مشتریان و بانک‌ها ایجاد شده است. چنین اعتمادی در خصوص بازار ارزهای دیجیتال و پلتفرم‌های آنلاین فعال در آن وجود ندارد. بنابراین راه‌حل‌هایی مانند اثبات ذخیره کمک می‌کند تا زیرساخت لازم برای پذیرش عمومی نزد کاربران این بازار فراهم شود.
