تصور کنید که یک اسکناس 10 هزار تومانی در اختیار دارید. ارزش اسکناس 10 هزار تومانی که دست شما است با سایر 10 هزار تومانی‌های موجود در اختیار دیگران هیچ تفاوتی ندارد. به راحتی می‌توانید این اسکناس را با بقیه معاوضه کنید و همان میزان قدرت خرید را در اختیار داشته باشید. اما آیا خانه شما با تمام وسایل و لوازمی که در آن دارید، با خانه دیگران همسان است؟ شاید ارزش خانه شما با خانه دیگری برابر باشد؛ اما تحت هیچ شرایطی خانه شما همان مشخصات و ویژگی‌های خانه دیگری را ندارد. توکن غیرمثلی یا NFT در بازار ارزهای دیجیتال به نوعی همین مفهوم را تداعی می‌کند. بیت کوین به عنوان یک توکن مثلی در بازار شناخته می‌شود. چراکه هر کدام از بیت کوین‌ها با یکدیگر قابلیت معاوضه دارند. اما توکن‌های غیرمثلی ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند که آن‌ها را از دیگر توکن‌ها متمایز می‌کند. در ادامه با ما همراه باشید تا بحث و بررسی در این زمینه بپردازیم.
توکن غیرمثلی یا NFT چیست؟
Non Fungible Token یا توکن غیر قابل معاوضه یک مفهوم بسیار مهم و پرکاربرد در بازار رمزارزها است که اگر سابقه فعالیت در این بازار را داشته باشید، قطعاً با آن آشنا هستید. اگر بخواهیم در یک جمله بگوییم NFT چیست، باید این طور بیان کنیم که یک دارایی دیجیتال است که از ویژگی‌های انحصاری برخوردار بوده و هیچ دارایی دیجیتال مشابهی با آن در بازار وجود ندارد.
توکن‌های غیر قابل معاوضه روی بلاک‌چین تعریف می‌شوند. مالکیت این توکن‌ها با سایر توکن‌ها هیچ‌گونه تفاوتی ندارد. در واقع افراد برای ذخیره این توکن‌ها باید آن‌ها را روی کیف پول دیجیتال خود ذخیره کنند. فرآیند خرید و فروش توکن غیر مثلی نیز دقیقاً مانند سایر ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم است.
ویژگی‌های توکن غیرمثلی یا NFT چیست؟
در ادامه بحث توکن NFT چیست، باید در خصوص ویژگی‌های این توکن‌ها نکاتی را مورد بررسی قرار دهیم. واقعیت این است که این توکن‌ها بسیاری از ویژگی‌های سایر ارزهای دیجیتال را دارند؛ آنچه این توکن‌ها را از دیگران متمایز می‌کند، سه ویژگی اختصاصی است که عبارت‌اند از:
1. منحصربه فرد بودن
همان‌طور که در تعریف NFT چیست اشاره کردیم، این توکن‌ها دارای ویژگی‌هایی هستند که مشابه آن را در هیچ‌یک از توکن‌های دیگر موجود در بازار نمی‌توان یافت.
2. عرضه محدود
توکن‌های غیر مثلی در بازار به طور محدود عرضه می‌شوند. توسعه‌دهندگان NFT ها علی‌رغم اینکه می‌توانند تعداد بسیاری از این توکن‌ها را به بازار عرضه کنند، ترجیح می‌دهند تا تعداد محدودی از توکن‌های غیر قابل معاوضه در بازار وجود داشته باشد. این ویژگی مهم می‌تواند ارزشمندی این توکن‌ها در بلندمدت تضمین کند.
3. غیر قابل تقسیم بودن
وقتی قصد خرید یک ارز دیجیتال مانند اتریوم یا بیت کوین را دارید، هیچ نیازی به خرید یک سکه کامل وجود ندارد. بلکه بسته به میزان سرمایه‌ای که در نظر دارید، می‌توانید درصدی از یک سکه را خریداری کنید. اما در خصوص توکن‌های غیر قابل معاوضه این امکان وجود ندارد و هرگاه قصد خرید و فروش آن‌ها را دارید، باید یک واحد کامل را مبادله کنید.
ویژگی‌های مثبت توکن غیرمثلی چیست؟
در ادامه بحث توکن NFT چیست، باید به بررسی مزایای استفاده از این توکن بپردازیم. شاید این سوال برای شما به وجود آمده باشد که این توکن‌ها چه مزیتی رقابتی در مقایسه با سایر ارزهای موجود در بازار دارند. این سؤال بسیار مهمی است که باید به طور دقیق مشخص شود که توکن غیر مثلی به چه دردی می‌خورد؟ برای روشن این مسئله می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:
1. امکان اعمال مالکیت فردی در بستر بلاک‌چین
در دنیای مبتنی بر اینترنت امروز، ما در فضای مجازی فعالیت‌های زیادی داریم که گمان می‌کنیم تحت مالکیت ما اداره می‌شوند. مثلاً فرض کنید که بسیاری از ما امروز در یک پیام‌رسان یا شبکه اجتماعی دارای اکانت هستیم. این اکانت به نام ما است و فعالیت‌هایی که در آن انجام می‌دهیم، ذیل هویت ما انجام می‌شود. اما آیا واقعاً این اکانت‌ها در تصاحب ما هستند یا شرکت‌های ارائه دهنده خدمات شبکه‌های اجتماعی هر زمان که بخواهند می‌توانند کنترل حساب ما را در دست بگیرند؟
پاسخ روشن است؛ مالکیت این صفحات مجازی تماماً در اختیار ما نیست. اما با تعریف توکن غیر قابل معاوضه در بستر فناوری بلاک‌چین این امکان ایجاد شده است که افراد یک دارایی را به طور کامل تحت اختیار خود در بیاورند و اصطلاحاً مالک واقعی آن باشند. این یک موهبت بسیار بزرگ در عصر دیجیتال به شمار می‌رود.
2. فراهم بودن امکان خرید و فروش توکن غیرمثلی
این توکن‌ها با وجود اینکه تحت مالکیت حقیقی دارندگان آن قرار دارند، اما قابل معامله هستند و خیلی راحت می‌توان آن‌ها را با دیگران معامله کرد؛ بنابراین نباید به اشتباه تصور شود که وقتی کسی مالک یک توکن غیر مثلی می‌شود، برای همیشه باید آن را با خود داشته باشد.
3. غیر قابل تخریب بودن توکن NFT
وقتی یک توکن غیر مثلی در بازار ایجاد می‌شود، به هیچ عنوان قابل حذف شدن نیست. تغییرات متنوعی بنا به خواست و اراده مالک ممکن است روی آن‌ها ایجاد شود؛ اما تحت هیچ شرایطی برای همیشه در بازار حذف نمی‌شوند.
مهم‌ترین کاربردهای توکن غیرمثلی
تا اینجای بحث توکن NFT چیست، با تعریف و مزایای این دسته از توکن‌ها آشنا شدیم. در این قسمت وقت آن رسیده است که به بررسی کاربردهای آن‌ها در عمل بپردازیم. برخی از مهم‌ترین حوزه‌های کاربردی این دسته از توکن‌ها عبارت‌اند از:
1. امکان رعایت حقوق کپی رایت در فضای مجازی
وقتی پای اینترنت به دنیای امروز باز شد، مسئله کپی رایت و رعایت حق نشر به یک بحران جدی تبدیل شد. با وجود اینکه قوانین متعددی در کشورهای مختلف و در سطح بین‌المللی برای حراست از حق ناشران آثار مختلف وضع شده است، اما در عمل سرقت این آثار در کوتاه‌ترین زمان و به راحت‌ترین شکل ممکن در این بازار انجام می‌شد. توکن‌های غیر مثلی این امکان را ایجاد کرده‌اند که آثار مختلف در قالب آن‌ها عرضه شوند و به این ترتیب مسئله حراست از مالکیت معنوی روی آثار هنری مختلف تا حد زیادی برآورده می‌شود.
2. کلکسیون‌داری
افراد کلکسیونر از دنیای حقیقی وارد فضای مجازی نیز شده‌اند و در حال حاضر عده‌ای هستند که مشغول جمع‌آوری دارایی‌های دیجیتال در قالب کلکسیون هستند. به کمک NFT ها خیلی راحت‌تر از قبل می‌توان از این دارایی‌ها نگهداری کرد.
3. توکن غیرمثلی و صنعت گیمینگ
سال‌های این مسئله در ذهن تولیدکنندگان بازی‌های کامپیوتری بود که بتوانند آیتم‌های اختصاصی برای گیمرها ایجاد کنند و به این ترتیب هم میزان جذابیت بازی‌ها را افزایش دهند و هم پول بیشتری به جیب بزنند. فناوری بلاک‌چین این مهم را محقق کرد. در حال حاضر تعداد زیادی بازی کامپیوتری مبتنی بر بلاک‌چین طراحی شده است که به کمک توکن‌های غیر مثلی آیتم‌ها یا امکانات داخل آن‌ها شخصی‌سازی می‌شوند.
4. خرید و فروش دامنه‌های اینترنتی
در ادامه بحث ویژگی NFT چیست، به بحث از دامنه‌های اینترنتی وب‌سایت‌ها می‌رسیم. در حال حاضر وقتی شما از شرکت‌های ارائه دهنده خدمات دامنه اینترنتی، یک دامنه را تهیه می‌کنید، مالک آن نیستید و کنترل دامنه در اختیار شرکت ارائه دهنده خدمات قرار دارد. در حال حاضر Ethereum Name Service دامنه .ETH را ارائه می‌دهد که به کمک توکن غیر قابل معاوضه به صورت کامل به شخص خریدار واگذار می‌شود و مالکیت آن را در اختیار می‌گیرد.
پروژه‌های مطرح توکن غیرمثلی در بازار رمزارزها
وقتی به کاربردهای توکن غیر مثلی نگاه می‌اندازیم، متوجه می‌شویم که دامنه این کاربردها در آینده احتمالاً خیلی گسترده‌تر از آن چیزی شود که در حال حاضر وجود دارد. با این وجود در شرایط حاضر نیز پروژه‌های مطرحی در بازار رمزارزها مبتنی NFT پایه‌گذاری شده‌اند که جا دارد در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره کنیم.
- پروژه بازی کریپتوکیتیز
یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین بازی‌های کریپتویی است که در قالب آن گیمرها به خرید و فروش گربه‌های خاص می‌پردازند. در جریان بازی نیز با پرورش گربه‌ها امکان فروش آن‌ها با ارزش بالاتر را خواهند داشت. محیط بازی کریپتو کیتیز کاملا ساده است.
- بازی دیسنترالند
دیسنترالند یک بازی است. بازی که در آن شما می‌توانید به خرید و فروش املاک و مستغلات بپردازید. در بستر بازی تعدادی قطعه زمین گنجانده شده است که با استفاده از توکن بومی پروژه یعنی ارز لند (LAND) شناسنامه دار شده است. برای خرید و فروش این زمین‌ها باید از طریق ارز دیجیتال دیسنترالند یعنی مانا (MANA) اقدام به خرید توکن لند کنید. توکن‌های لند از نوع NFT یا غیرمثلی هستند. بنابراین مالکیت فردی در فضای این بازی به واسطه توکن‌ها تثبیت می‌شود.
- پلتفرم سوپرریر (SuperRare)
پروژه سوپرریر برای خرید و فروش آثار هنری با حفظ حقوق صاحب اثر در بستر فضای مجازی راه‌اندازی شده است. به کمک این پروژه بسیاری از هنرمندان و صاحبان کلکسیون می‌توانند فعالیت خود را در محیطی امن با استفاده از توکن‌های غیرمثلی انجام دهند.
روش راه‌اندازی توکن‌های NFT
بلاک‌چین اتریوم به عنوان اصلی‌ترین میزبان NFT ها تلقی می‌شود. توسعه‌دهندگان این بلاک‌چین، چندین استاندارد را برای تعریف توکن‌های غیر مثلی در نظر گرفته‌اند. شاید این سؤال برای شما ایجاد شده باشد که روش ساخت NFT چیست؟ لازم است توجه داشته باشید که در بلاک‌چین اتریوم دو استاندارد زیر به عنوان دستورالعمل ساخت توکن غیر قابل معاوضه به شمار می‌روند.
1. استاندارد ERC 1155
این استاندارد برای ایجاد توکن‌های نیمه مثلی کاربرد دارند. فرض کنید در یک بازی شما می‌خواهید از یک اسلحه خاص صرفاً 100 مورد ساخته شود و در اختیار گیمرها قرار بگیرد. در این حالت این استاندارد به کمک شما می‌آید.
2. استاندارد ERC 721
به کمک این استاندارد هر توکن صرفاً به یک نشانی خاص اختصاص پیدا می‌کند و این در واقع همان توکن غیر مثلی است. در کد مربوط به این استاندارد، قابلیت خرید و فروش توکن‌ها لحاظ می‌شود.
آینده روشن پیش روی توکن‌های NFT
در طول چهار سال گذشته که توکن‌های NFT ابداع شده‌اند، شاهد فراز و نشیب زیادی در خصوص این ارزهای دیجیتال هستیم. در ابتدا مسئله نقدشوندگی آن‌ها با مشکل روبه‌رو بود اما در حال حاضر این مسئله برطرف شده است. به عنوان مثال اخیرا خبری منتشر شد که یک قطعه زمین در بازی دیسنترالند به ارزش بیش از 900 هزار دلار به فروش رسیده است. این رقم به خوبی نشان‌دهنده آن است که بازار توکن‌های غیرمثلی از کجا به کجا رسیده است. اما روی هم رفته به نظر می‌رسد که مسیر پیشرفت درازی پیش روی توکن‌های NFT قرار دارد.
بد نیست که در این قسمت به موضوع متاورس هم اشاره مختصری داشته باشیم. متاورس یک مگا پروژه برای ایجاد محیط‌های مجازی است که از قضا همیشه آنلاین و فعال هستند. افراد با استفاده از وسایل و تجهیزات واقعیت افزوده می‌توانند پای به این دنیاها بگذارند و از این طریق با افراد و اشیای دیگر به تعامل بپردازند. حوزه گستره Metaverse نیز به هیچ عنوان محدود به بخش خاصی نمی‌شود. طبیعی است که تمام جنبه‌های زندگی از روابط فردی و اجتماعی تا کسب‌وکارها به طور جدی تحت تأثیر این محیط‌های مجازی و فعال قرار خواهند گرفت.
خبرهای زیادی پیرامون دنیای مجازی متاورس در این روزها در حال منتشر شدن است. زاکربرگ مالک فیسبوک نیز به عنوان یکی از چهره‌های مطرح و پیشرو در این زمینه به شمار می‌رود. نکته مهم این است که مسئله مالکیت فردی در دنیای مجازی متاورس کاملا مبتنی بر توکن غیرمثلی تعریف شده است. بنابراین اگر شاهد تحقق متاورس در مقیاس وسیع باشیم، توکن‌های NFT نیز رشد بسیار خوبی را تجربه خواهند کرد.
کلام پایانی
تا اینجا سعی کردیم به طور خلاصه بررسی کنیم که توکن غیرمثلی یا NFT چیست و چه کاربردهایی در بازار ارزهای دیجیتال دارد. واقعیت این است که این دسته از توکن‌ها در سال 2017 برای نخستین بار در بازار معرفی شدند. در ابتدا تردیدهایی پیرامون این دسته از توکن‌ها وجود داشت؛ اما خیلی زود پروژه‌های NFT موفق شدند که مسیر خود را به سمت موفقیت هموار کنند. در این بین سهم موفقیت پروژه‌های بازی مبتنی بر توکن‌های غیرمثلی بیشتر است. به دلیل امکان کسب درآمد در قالب این بازی‌ها استقبال بیشتری نیز از آن‌ها صورت گرفته است.
در ماه‌های اخیر و با جدی‌تری شدن بحث متاورس، توکن‌های NFT که به عنوان پایه و اساس این دنیای مجازی به شمار می‌روند، رشد قابل قبولی را تجربه کرده‌اند. به نظر می‌رسد که آینده از آن توکن غیرمثلی یا NFT است و باید منتظر شنیدن خبرهای مثبت بیشتری پیرامون آن‌ها باشیم.
